AFYONKARAHİSAR Dumlupınar Bilim ve Sanat Merkezi tarih alanı proje öğrencileri olarak Genç Tarihçiler adıyla bir grup kurduk. Bugün bu grupta yer alan öğrenciler olarak arşivlerden bulduğumuz İstiklal Harbi anılarını paylaşmaya başlıyoruz.

Bu araştırmamızda öncelikli olarak Afyonkarahisar Gedik Ahmet Paşa İl Halk Kütüphanesindeki gazete arşivinden yararlandık. Öncelikle kütüphanede bize güzel bir çalışma ortamı sunan kütüphane müdürü Sayın Abdullah Aytekin’e ve kütüphanenin değerli çalışanlarına çok teşekkür ederiz.

Tarih Öğretmenimiz Muhammet ÖZTÜRK danışmanlığında önce gazetelerde nasıl araştırma yapılır, nelere dikkat edilir, nasıl analiz edilir noktasında güzel bir eğitim aldık. Kütüphane ortamına girdiğimizde şunu gördük: Gerçekten Afyonkarahisar yerel basını geçmişten itibaren çok köklü.

Serbanli Suleymen 2

SERBANLI SÜLEYMAN’IN KAHRAMANLIK DESTANI ile başlıyoruz.

Bugün ilk olarak günümüzde de yayın hayatına devam eden şehrin köklü gazetelerinden biri olan Kocatepe Gazetesinin 1971 yılındaki sütunlarına misafir olacağız. O dönem İstiklal Harbi’ni yaşayanların anılarına yer veren Kocatepe gazetesi tarihe güzel bir not düşmüştür.

Sizlere Serban beldesinden Süleyman Ada’nın kahramanlık hikayesini anlayacağız.  Biz kendisini Serbanlı Süleyman adıyla hikayeleştireceğiz.

Öncelikle kendisini tanıtalım. Sinanpaşa beldesinin Serban köyünden 1896 doğumlu Hacı Habip oğullarından Veysel oğlu Süleyman (Ada). İstiklal Harbi’nde piyade ağır makineli tüfek askeri.

Onun anılarını anlatırken kendi ağzından anlatacağız, yorum yapmayacağız. Şimdi gelin hep birlikte İstiklal Harbi Kahramanı Serbanlı Süleyman’a kulak verelim.

Bakın o dönemi kendisi anılarında nasıl anlatıyor, hep birlikte görelim.

Delibaş İsyanını Bastırma

Şark cephesinden gelerek 23.fırkaya katıldım daha evvel Arif Bey çetesinde de çalıştım. Arif Bey ile beraber Bozkır İsyanında Delibaş üzerine gittik. Delibaş olayını bastırdıktan sonra piyadeye çevrilip nizamiye dönüşü I.İnönü Muharebelerinde bulundum.

Değirmen Ayvalılı Abdullah Çırak, Büyük Taarruz’u anlatıyor Değirmen Ayvalılı Abdullah Çırak, Büyük Taarruz’u anlatıyor

İnönü Muharebeleri: Kurtuluşun İlk Müjdesi

Komutanımız İsmet Paşa idi. Yokluk ve az kuvvetle kazandığımız İnönü muharebelerindeki subay ve askerlerimizin azim ve cesaretini görmeli idi. Mağrur düşmanın acizini de görmek bizlere çok büyük cesaret veriyordu. Garp Cephesi Komutanı olarak İsmet Paşa'nın hizmetlerini her zaman takdir ile anlatırım. Ona ait söylenen kötü itirafları savaşın içinde bulunan bir kişi olarak nefretlere reddederim. İnönü Zaferleri kurtuluşumuzun ilk müjdesini vermektedir.

Sakarya Savaşı’nda: Türk Milletinin Gücü

İnönü Savaşları sonunda çekilmemiz düşmanı yaymak için yapılmıştır. Birliğimiz Haymana'ya kadar çekilmişti. Ben işte o zaman 23. fırkaya iltihak ettim.  Komutanımız da Ömer Halis Bey’di. Hazırlıklarımız hızla devam ederken taarruzun yakın olduğu belli oluyordu. Kağnılar ve hayvanlarla kadın, çocuk, ihtiyar herkes cephane taşıyordu. Türk milletinin bütün gücü bir araya gelmişti. Mustafa Kemal bütün cepheleri ve hazırlıklarımızı gözden geçiriyor, hepimize cesaret veriyordu, Sakarya Savaşı bütün şiddet ile başlamıştı. Bildiklerimiz bazı hatları alıyor tekrar geri çekiliyordu. Sonunda bütün hatlarda kesin sonuca ulaştık. 22 gün devam eden muharebe zaferimizle bitti. Yunan kuvvetleri perişan bir vaziyette Afyon istikametinde çekiliyordu.

Büyük Taarruz Başlarken: Yunan Uçağını Düşürecektik

Biz Afyon'un Şuhut kasabası civarındaki Akharım, Çay, Karacaviran çevresinde cephemizi tuttuk. Düşman Tınaztepe-Afyon hatlarından mevzilenmiş ve tahkimatını da kuvvetli yapmıştı. Ama 1 sene hazırlandıktan sonra 21 Ağustos 1922 günlerinde toplarımızı Kocatepe’ye çıkardık. Bu sırada Yunan keşif tayyaresi çok alçaktan üzerimize geldi. İsteseydik piyade tüfeği ile düşürebilirdik. Ama maskeli olduğumuz için bizi görmedi. Biz de ateş etmedik.

Arkadaşımızı Yılan Soktu

25 Ağustos günü Ömer Halis Paşa askeri topladı. Vakit ikindi sıraları idi.

“Yavrularım işte hücuma gidiyoruz. Analarımız bizi bugünler için doğurdu. Ölüm kalım günü. Birlikler birbirinden ayrılmayacak.” dedi.

Bu sırada bir asker “Paşam biz arkadaşımızı yılan soktu” dedi.

Paşa da “Bunu uğur sayarım” dedi.

Hücum vaziyeti bizi anlattı.

Gün inerken yürüyüşe geçtik. Bey tepesine gelerek avcı hattına geçtik. Baş siperlerini düşmanın tel örgüsü yakınında yaptık. 26 Ağustos sabaha karşı şafakla beraber bizim toplar patladı. Tel örgüyü düştü. Arkasından grup ateşi başladı. Yunan beyaz bayrak çekti. Biz de ateş ediyorduk. Tam öğle vaktiydi. Tel örgüler kesilmişti. Hücuma kalktık. Bizim toplar bizi düşman sanarak ateşe devam ediyordu. Anlaşılıncaya kadar birkaç şehit verdik. İkinci bir hücumda düşman mevzilerine atıldık. O gün orada geceledik.

Tınaztepe’yi (Sinir Köyü) Aldık

Bütün cephelerde başarı haberi alınıyor, yalnız Tınaztepe’de durumun iyi olmadığını duyuyorduk. 27. günü oradan da sevindirici haberi aldık. O gün Garp Cephesi Komutanı at üzerinde, atın dili sarkmış vaziyette gelip “Arkadaşlar, sağ ve sol cenah ilerledi. Siz neden duruyorsunuz?” dedi. Biz de Sinir köyü (Tınaztepe) istikametinde hareketle düşmanı önümüze katıp sürmeye başladık.

Makineli tüfek benim omzumda idi. Sinir Köyü'nün üzerindeki hisara makinalıyı kurduk. Bir sandık cephanemiz vardı. Yanımıza gelen bir topun da 2 mermisi varmış. Sinir köyü halkını camide yakmak için toplayan düşmana ateşe başladık ve köylüyü kurtardık.  Boyalı yönünde düşman kaçıyordu. Gün doğarken Köprülü köyü ağılları çevresinde yayılmış düşman üzerine bir takımla bizim birlikten bir subay hücum etti. Teslim bayrağını çeken düşman arkasında başka kuvvet olmadığını anlayınca bütün takımı orada şehit etti. Ben bu şehitlerimizin yattığı yeri bilirim. Köprülü ve İnaz köyleri karayolu üzerindedir. 38 şehit olduğu söylenir.”

Dumlupınar’dayız: Evlatlarım Bu Son Harbimiz Olacak

Dumlupınar'da toplanan düşman son denemesini yapmak için çabalamaktadır. Ordularımız Keçiler Boğazı dahil düşmanı çembere almış vaziyette. Dört taraftan kurşun yağıyordu. Kendi bildiklerimizin belli olması için ay yıldızlı işaretler konuldu. Tabur komutanı sabaha yakın bizleri topladı. “Evlatlarım bu son harbimiz olacak. Biraz sonra süngü harbine gireceğiz. Birbirimizden ayrılmayın” dedi. Gaz yağı ile süngülerimizi yağladık.

Mudanya’ya Kadar Gittim

Taşçıtepe’de Mustafa Kemal bütün paşaları toplamış. Bir kağnı üzerinden “Arkadaşlar bu efradı süngü harbine sokacak mıyız?”  demiş.

Bazı paşalarla başkomutan “Keçiler Boğazı’ndan düşmana yol verelim zaten bitmiş vaziyette, İzmir'e kadar kalanı da temizlenir” demişler.

Öyle de oldu. Savaş alanı bir ceset denizi. Trikopis ve pek çok subayları da esir edilmişti. Manisa'dan biz Mudanya'ya gittik. İzmit'te görevim de bitti.

 …

1971 yılı Kocatepe Gazetesinde Serbanlı Süleyman İstiklal Harbi anılarını böyle anlatıyor. Bizler de projemiz kapsamında bu anıları tekrardan gün yüzüne çıkarmak istedik, tekrardan hatırlatmak isteriz. Bu anıları dijital ortama aktarıp videolarını oluşturuyoruz. En büyük isteğimiz bu anıları bir kitap haline getirmek. Çünkü elimizde yaklaşık 50’ye yakın Afyonkarahisarlı kahramanın anısı var.

Serbanli Suleyman 1

Süleyman Ada 1982 yılında hayatını kaybetmiştir. Süleyman Ada’nın mezarının başına güzel bir İstiklal Harbi Kahramanı tabelası güzel olur. Bir Tür bayrağı ve onun anlattığı anıların dijital ortamda insanlara sunulduğu bir karekodlu tabela...

Bu satırlarda onun fotoğrafına da yer vermek isterdik. Ailesine ulaştık ama ellerinde bir fotoğraf olmadığını belirttiler.

Bu yazı vesilesiyle bizler de İstiklal Harbi kahramanı Serbanlı Süleyman Ada’yı saygı ve rahmetle anıyoruz.

NOT: Bu yazımızdan sonra Süleyman Ada’nın öğretmen olan ve aynı ismi taşıyan torunu Süleyman Ada hocamız bize ulaştı. Adının aynı olması çok anlamlı oldu. Bize İstiklal Harbi Kahramanı Süleyman Ada’nın fotoğrafını gönderdi. Onun da bilgisi ile yazıya ekliyoruz.

Serbanli Suleyman Ada

Yazı dizimizin devamında paylaşacağımız birkaç başlık:

·         İstiklal Harbi Subayı Ömer Lütfi Altınay’ın Yüzbaşı Agah ile İlgili Bilinmeyen Anısı

·         Değirmen Ayvalı Abdullah Çırak’ın İsmet Paşa ile Anısı

·         Afyonlu Koca Musa’nın Çanakkale’de Mustafa Kemal ile karşılaşması

·         Kışlacık köyünden Ali Osman Acar’ın Sakarya’dan İzmir’e Yaşadıkları

·         Ve çok daha fazlası...

 

Duru Beril COŞKUN (6.Sınıf Öğrencisi)

Anıl Ahmet TAŞ (6.Sınıf Öğrencisi)

Muhammet ÖZTÜRK (Tarih Öğretmeni)

DUMLUPINAR BİLİM VE SANAT MERKEZİ