• Afyonluyuz.Biz
  • Son 50 haber
  • Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
Anasayfa
  • Afyon Haber
  • Spor
  • Siyaset
  • Asayiş Yaşam
  • Ekonomi
  • Sağlık
  • Sivil Toplum
  • Afyon Nostalji Bölge Haberleri Kültür Sanat Etkinlik Eğitim Afyon Özel Türkiye Dünya
  • Ara
SON DAKİKA:
Afyon anlık altın döviz piyasası
Afyon'da bugün hava nasıl olacak?..
Afyon haber son dakika!.. Kız kardeşini sırtından bıçakladı!
Video Galeri Foto Galeri Yazarlar Üye Paneli
A
Büyüt
A
Küçült
Yorumlar
  1. Köşe Yazarları
  2. Prof. Dr. Ahmet İNAM
  3. ERDEM DEĞİL ÖZDEM
13 Ocak 2022 - 09:41

ERDEM DEĞİL ÖZDEM

13 Ocak 2022 - 09:41
TAKİP ETTAKİP ET
Yazdır
A
Büyüt
A
Küçült
Yorumlar
ERDEM DEĞİL ÖZDEM
Prof. Dr. Ahmet İNAM
FELSEFE VE EĞİTİM ÜZERİNE...

 

            Anadolu’yu kavramlarla yıllarca dolaşıp Türkçe çalıp çığıran bir düşün ozanıyım. (Balkanları içine alarak Rumeli’yi de dâhil etmeliyiz Anadolu’ya!)  Yolum şu kavramlardan geçti can ve gönül bahçelerinin arasından: Özgürlük, özenlilik, özerklik, özveri, özdenlik, özlem, özgüllük, özgünlük, özgelik, özümseme, özlülük, özürlülük…

            Şimdi özdemdeyim. Henüz benim kastettiğim anlamıyla sözlüklere yerleşmiş değil. Türkçemizde erdem sözcüğünün kimi Batı dillerinde olduğu gibi erkeği çağrıştırmasının anlamı darlaştırıcı  etkisinden kurtulmak için öğrencim Yıldız Işık’ın eleştirisiyle özdem sözcüğünü buldum. Erdem, ere benzeyen , er gibi anlamlarını taşıyor. “Dem” eki benzeyen anlamına geliyor. (Bkz. G. Clauson, An etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, At The Clarendon Press, 1972, s. Xlii) O zaman özdem, öze benzeyen, insanın özüne benzeyen anlamına gelebilir. Özdemli insan, insana yakışan insandır.

            Peki, nedir özdemli olmak? Özdemli olan ne gibi özelliklere sahiptir? İnsan özdemleri nelerdir? Binlerce yıllık geçmişi olan bir soru. Farklı inanç sistemleri, farklı ahlak anlayışları çeşitli özdemler önermişler. Örneğin Eski Yunan’da dört temel özdemin (Aretê) bugünkü Türkçeyle karşılıkları şunlardı: Cesaret, ölçülülük, adalet, bilgelik. O kültür özdemi  kendi varlığı, var oluş biçimi içinde bu dört temel kavramla görüyordu. Tıpkı Latincedeki “virtus” gibi Eski Yunandaki “Aretê” de genellikle savaşta cesarete, başarıya dayanan erkeklere özgü özellikler taşıyordu. (Savaş tanrısı Arês’le Aretê arasında bir bağ olduğu söylenir.)

            Peki, biz yaşadığımız hayatın özdemleri konusunda ne diyeceğiz?

            Özdemlerin hası açıklık özdemidir. Açıklık öncelikle düşüncede, eylemde anlaşılırlıktır. Bulanık, belirsiz olmamaya çabalamaktır. Bulanıklık kimi yaşam durumlarında kaçınılmazdır. Demek istediğimizin, anlatmaya çalıştığımızın açıklığı, onların işlenmişliğinin, üzerinde çalışılmışlığının, düşünülmüşlüğünün bir belirtisidir. İnsan olma çabasında açıklık çoğu zaman yavaş yavaş gelir, giderek açık olursunuz.

            Açıklık, saklamamayı, hesap yapmamayı, içten pazarlıklı olmamayı, belli bir strateji ya da taktik uygulamamayı da içeriyor. Cesaret isteyen bir özdem gerçekten.

            Gizlenmemeyi, herkesin göreceği yerde olmayı da anlatıyor. Yürek genişliğini, gönül ferahlığını gösteriyor. Eskiler Farsçadaki guşâden fiili üzerinden son ek olarak “küşa”yı kullanırlardı. Örneğin Müşkil-küşa zorlukları açan, çözen; ukde-küşa düğüm açan anlamlarına gelirdi.

            Açmak insanın önemli bir özelliğidir. “Fatih” açan demektir, aynı kökten gelen “Fettah” anahtar demektir. Açandır insan, açtıkça kapayandır da.

            Açıklık ötekinedir. Bizim gibi yaşamayana, bizim gibi olmayana, düşünmeyene, inanmayana açıklıktır. Yoksa dünyayı yaşanası bir dünyaya açamayız. Açık zihinler, açık gönüller, ferah canlar böyle bir açıklığa sahiptirler. Açıklık farklıya açıklıktır. Farklılıklarla zenginleşmektir. Açıklık kucaklaşmanın ilk adımıdır.

            Açıklık kendine açıklıktır. Kendini kendinden kaçırmamaktır, saklamamaktır.

            Açıklık bize öğretilenin ötesine, yaşadıklarımızın, anladığımızı sandıklarımızın, bildiklerimizin ötesine açılmadır. Aşkınlıktır. Gelişime, geleceğe, dünyaya, canlıya, evrene, varlığa açık olmadır. Açıklığını yitirmiş bir dünya, bir kent, bir insan özdemini yitirmiştir.

            İkinci temel özdem, içtenliktir. Açıklığın içimizden gelmesi, içimizle dışımızın buluşmasıdır. İçtenlik kendimizi sakınmadan sunma, dürüst olmadır.

            Açıklıkla içtenlik güç ister. Can gücü, iç gücü zayıf olanların özdemli olması zor görünüyor. Özdemli olmak çaba, emek, bilgi gerektirir. Böyle bir güç, üçüncü temel erdem sahibi özerk insanlarda vardır. Özerklik, özgür iradesi olan, kendi başına düşünüp kendi başına eyleyebilen insanda bulunur. Açık, içten, özerk insanın yaşama gücü onun yaşama saygısından gelir.

            Dördüncü temel özdem, insanın yaşam atılımı yapan, tutkulu, heyecanlı yanından gelir. O bu özdemiyle şevk sahibidir. Dördüncü özdemimiz, içimizdeki yaşama sevincimiz,  yaşama, değerlere bağlılığımızdır. Şevkimizdir, coşkumuzdur. Bedenimiz, duygularımız, aklımız ve yorum gücümüzden kaynaklanan yaşam pınarımız, arama, araştırma aşkımızdır. Kör tutkulara değil, sahici olana, gerçek olana yönelen içten ilgimiz, heyecanımızdır. Şevksiz bir insan nasıl kurabilir kendini, nasıl atılır özdemleriyle bilinemezin arandığı zorlu yaşam yolculuğuna?

            Bu yolculuk geçmişin aranmış, yaşama katılıp yaşamla yoğrulmuş değerleriyle yapılır. Geleneğin köklerine ulaşarak özdemli olur insan. Köklerini arar. Köklerinden gelen yaşam enerjisiyle geleceğe uzanır. İstikbal köklerdedir. Bu köklerden gelen beşinci özdemimize edep diyorum.  Kök değerlerimizdir edep. İnsan olma çabasını, insan sevgisini, saygısını, dürüstlüğü, ötekine olan sorumluluğu içerir.

            Özdemlerini arama yolculuğuna çıkanlara iyi yolculuklar dileyelim.

 

  • YORUMLAR
adlı kullanıcıya cevap x

Yazarın Diğer Yazıları

  • Akıl aşanlar... - 20 Mayıs 2021
  • Tüten düşünce... - 12 Ocak 2021
  • Okumak... - 15 Aralık 2020
  • HİÇLE DÜŞ ARASINDA... - 04 Aralık 2020
  • HIYAR HERİFLERİN İŞİ DEĞİLDİR AŞK!.. - 03 Eylül 2020
  • YEMEĞİN TIKINMAYA, SEVİŞMENİN DÜZÜŞMEYE DÖNDÜĞÜ BİR ÇAĞDA YAŞIYORUZ - 06 Ağustos 2020
  • BİLGE DEDİĞİN HEM FIRLAMA OLUR, HEM DE PUŞT!.. - 24 Temmuz 2020
  • TÜRKİYE NE ZAMAN TÜRKÜ SÖYLEYECEK? - 01 Temmuz 2020
  • HERKESİN CANI VARDIR, AMA HERKESİN GÖNLÜ YOKTUR - 24 Haziran 2020
  • AKLIMIZ DUYGULARIMIZIN NERESİNDE? - 05 Haziran 2020
  • BATI GÖNÜL CAHİLİ - 13 Mayıs 2020
  • YÜZÜ ve KIÇIYLA ÇAĞIMIZ İNSANI - 29 Mart 2020
  • BİLGE DEDİĞİN HEM FIRLAMA OLUR, HEM DE PUŞT!.. - 17 Mart 2020
  • DAR, SIĞ, BASIK YAŞAMA HAYIR!.. - 29 Şubat 2020
  • SANDIKLILI OLMAK - 04 Ocak 2020
  • NEREDESİN NİETZSCHE? - 24 Ekim 2019
  • FELSEFE ŞEYTANLA MUHABBETTİR!.. | SÖYLEŞİ - 26 Eylül 2019
  • SÖYLEŞİ: BATI GÖNÜL CAHİLİ... - 02 Eylül 2019
  • DEĞER YAŞAMAK - 06 Ağustos 2019
  • BALONLAR SÖNER Mİ?.. - 18 Temmuz 2019
  • 1
  • 2
  • 3
Köşe Yazarları
AFYONSPOR  İÇİN GÖREVE
Lokman ÖZKUL
AFYONSPOR  İÇİN GÖREVE
SANAYİLEŞME MOTORLA BAŞLAR
Nevzat LALELİ
SANAYİLEŞME MOTORLA BAŞLAR
MÜTHİŞ BİR İŞ BAŞARDIK
Mürşide AYHAN
MÜTHİŞ BİR İŞ BAŞARDIK
Anlayanı Bilge Kılan 100 Söz (1)
Ramazan DEMİR
Anlayanı Bilge Kılan 100 Söz (1)
Sürü Psikolojisi Nedir?
Prof. Dr. Ekrem ÇULFA
Sürü Psikolojisi Nedir?
14 Mayıs...
Prof. Dr. Kamil GÜNGÖR
14 Mayıs...
Muhammed Rıdvan SADIKOĞLU
Muhammed Rıdvan SADIKOĞLU
DAVA KENDİNİ DOĞURMA DAVASI
Ömer ELÇİ
Ömer ELÇİ
İYİ Parti'de son durum?..
Mustafa GÜNEL
Mustafa GÜNEL
SEÇ-MEN
SİMİT TEZGÂH BENİMDİ          
Nevzat Dede Çocuklarla
SİMİT TEZGÂH BENİMDİ          
ELBETTE
Dr. Kadriye Işıklar PÜRÇEK
ELBETTE
Eğitim kampüsü olayı: En iyi okul, evine en yakın okuldur
İdris ÖZEK
Eğitim kampüsü olayı: En iyi okul, evine en yakın okuldur
MUZAFFER GÖRKTAN'IN YENİ KİTABI
Hayrettin DURMUŞ
MUZAFFER GÖRKTAN'IN YENİ KİTABI
Muhammet ÖZTÜRK
Muhammet ÖZTÜRK
Karamanlı Süleyman ve Afyonlu Küçük Ali
CENNET
Mehmet Ünal TAŞPINAR
CENNET
İsteniş Hakan TÜPLEK
İsteniş Hakan TÜPLEK
BODRUMSPOR ADIM ADIM 1. LİGE  
ERDEM DEĞİL ÖZDEM
Prof. Dr. Ahmet İNAM
ERDEM DEĞİL ÖZDEM
Fahrettin Erdem / Afyon Şiiri
Misafir Kalem
Fahrettin Erdem / Afyon Şiiri
Çanakkale Zaferi ve ezberletilmiş yalan
Arif YAĞCI
Çanakkale Zaferi ve ezberletilmiş yalan
Dostluk biriktirmek!..
Dr. Burhan İŞLİYEN
Dostluk biriktirmek!..
Ev kira ama memleket bizim!..
Fatma BARBAROSOĞLU
Ev kira ama memleket bizim!..
Azerbaycan Zaferinde Atatürk Detayı / İlker BAŞBUĞ
Alıntı Köşe Yazısı
Azerbaycan Zaferinde Atatürk Detayı / İlker BAŞBUĞ
Frig Vadisi boyunca yürümenin zevki / Atilla DORSAY
Afyonkarahisar Yazıları
Frig Vadisi boyunca yürümenin zevki / Atilla DORSAY
Çok Okunan Haberler
Afyon anlık altın döviz piyasası
Afyon anlık altın döviz piyasası
Afyon'da bugün hava nasıl olacak?..
Afyon'da bugün hava nasıl olacak?..
Aynı köy, iki gündür sel baskını yaşıyor
Aynı köy, iki gündür sel baskını yaşıyor
Afyon'da elektrik akımına kapılan 12 büyükbaş telef oldu
Afyon'da elektrik akımına kapılan 12 büyükbaş telef oldu
Afyon haber son dakika!.. Kız kardeşini sırtından bıçakladı!
Afyon haber son dakika!.. Kız kardeşini sırtından bıçakladı!
Pompalı tüfekle arkadaşını vurdu
Pompalı tüfekle arkadaşını vurdu
Afyonlu Uzman Çavuştan acı haber
Afyonlu Uzman Çavuştan acı haber
Afyonkarahisar Valiliğinden açıklama!..
Afyonkarahisar Valiliğinden açıklama!..
Ana Sayfa
Afyon Haber
Spor
Siyaset
Asayiş Yaşam
Ekonomi
Sağlık
Sivil Toplum
Afyon Nostalji
Bölge Haberleri
Kültür Sanat Etkinlik
Eğitim
Afyon Özel
Türkiye
Dünya
Köşe Yazarları
Foto Galeri
Video Galeri
Biyografiler
Üye Paneli
Günün Haberleri
Arşiv
Anketler
Hava Durumu
Gazete Manşetleri
Nöbetci Eczaneler
Namaz Vakitleri
  • Afyon Haber
  • Afyon Nostalji
  • Afyon Özel
  • Asayiş Yaşam
  • Dünya
  • Eğitim
  • Ekonomi
  • Köşe Yazıları
  • Kültür Sanat Etkinlik
  • Magazin
  • Sağlık
  • Sivil Toplum
  • Siyaset
  • Spor
  • Teknoloji
  • Türkiye
  • Foto Galeri
  • Video Galeri
  • Köşe Yazarları
  • Biyografiler
  • Üye Paneli
  • Günün Haberleri
  • Arşiv
  • Anketler
  • Hava Durumu
  • Gazete Manşetleri
  • Nöbetci Eczaneler
  • Namaz Vakitleri
Google Play
ücretsiz indirin
sanalbasin.com üyesidir

  • Rss
  • Sitene Ekle
  • Afyonluyuz.Biz
  • Son 50 haber
  • Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri

Afyonhaber, AA ve İHA abonesidir.
Sitemizde bulunan yazı, video, fotoğraf ve haberler kaynak gösterilerek ve ilgili sayfamıza link verilerek kullanılabilir.
Ajans haberlerinin ve içeriklerinin kullanım ve telif hakkı ilgili ajansa aittir.
www.afyonhaber.com Bağımsız, tarafsız, hızlı Afyon haber sayfası...
Afyon haber | Afyon haberleri | Afyonhaber | Afyon haber son dakika | afyonhaber.com

Yazılım: Tumeva Bilişim

Afyon haberleri

Afyon haber son dakika

Afyon haber