İdris ÖZEK'in Karahisar-i Sahib Dijital Dergide yayınlanan "Sevgi Yılı ve Köy Odaları Geleneğimiz" başlıklı makalesi...

Gözden kaçırmayın

Afyonkarahisar'ın Yavrusu Mehmet Akif için Destek ZamanıAfyonkarahisar'ın Yavrusu Mehmet Akif için Destek Zamanı

İdris ÖZEK'in Karahisar-i Sahib Dijital Dergide yayınlanan "Sevgi Yılı ve Köy Odaları Geleneğimiz" başlıklı makalesi...


Bu yıl, “Bu şehirde sevgi var” sloganıyla Afyonkarahisar’da “sevgi yılı ilan edildi.

Sevgi yılı 2020’de her ay farklı temalarla etkinlikler yapılıyor...

Afyonkarahisar’ın köylerinde, tam da “sevgi yılı” ruhuna uygun, yüzyıllardan gelen “oda kültürü”müz hepinizin malumu…

Projenin temaları arasında bulunan selamlaşma, yardımlaşma ve dayanışma, komşularla buluşma, tanışma, paylaşma, nezaket ve tebessüm…

Hepsini kapsayan harika bir geleneğimizdir “köy odalarımız…”

Afyonkarahisar’ın köylerinde hala yaygın ve etkin olan köy odası geleneği Türkistan’dan bu yana bir Türk geleneği olup zamana göre değişimlere uğrasa da varlığını sürdürüyor.

İlimizde hemen hemen bütün köylerimizde, beldelerimizde her sülalenin, ya da birden çok sülalenin ortak kullandığı küçük bir yapıdan oluşan yaşam alanlarıdır “KÖY ODALARI...”

İkram, paylaşmak, kardeşlik, yardımlaşma, dayanışma… Muhatabından hiçbir karşılık beklemeden yapılan iyilikler… “Allah razı olsun desin, dua etsin yeter” karşılığında yapılan hasenat…

Köye gelen garip, yolcu, misafir, tacir, çoban, deveci, çerçi gibi insanlar hiç çekinmeden ilk buldukları köy odasına misafir olurlar. Allah rızası için parasız yiyip, içerler istirahat ederler. Hayvanı için de yem saman verilir. Oda sahibi için de bu çok büyük bir onurdur. Babadan oğula vasiyet edilir; ”Odaya gelen misafire iyi bak.” diye...

Anadolu’da birçok kervan yollarına, hatta ıssız bozkırlara yapılan kervansaraylar da, yolcular için aynı işlevi yapardı…

Her bayramda, bayram kahvaltısı yapılır bu odalarda. Oda’nın sahibi olan sülaleler, mahalleliler, komşular, kendi evlerinde hazırladıkları kahvaltı sofraları ile odalarda toplanılır, hep birlikte bayram kahvaltısı yapılır.

Akşamları, yatsı namazından sonra, özellikle uzun kış gecelerinde odalarda yapılan sohbetler, yenilen yemekler, anlatılan masallar, oynanan orta oyunlarının da tadı bir başka olur…

Sülalenin, mahallenin, köyün yaşlıları, gençleri odalarda bir araya gelir, sohbetler edilir, oyunlar oynanır, ikramlar yapılır…

Köy odalarımızda, sülalenin ve misafirlerin katıldığı sabahlara kadar süren ferfene ve muhabbet gecelerinde, muhabbet ve oyunlar eşliğinde çekilen tel helvalar, yapılan ve hep birlikte yenen arap aşları, keşkekler, kabak tatlıları, katmerler, börekler…

Birlik ve beraberlik içerisinde, kimi evinden, çay şeker, kimi, kuru yemiş çerez, kimi haşlanmış patates, ekmek, yemek adına ne varsa odaya getirilir, orda kurulan büyük bir sofra etrafında insanlar toplanır, yenilir içilir, sohbetler yapılır…

Yine köy odalarımızda oynanan 'yüzük', 'uzun eşek', 'çat pat', 'topuk düğme', 'yattı kaktı' ve 'patates çekme' oyunları da, sohbetin, muhabbetin, dostluk ve birlikte vakit geçirmenin farklı boyutları…

Köyün, ya da sülalenin çocukları, gençleri toplumsal ahlak-edep kurallarını da “odalardan” yaşayarak öğrenir. Oturma, kalkma, selamlaşma, konuşma…

Misalen;

“Köy odalarında her zaman bir oturma adabı vardır. Odaya gelen kişi kapıdan girince “Selam’ün Aleyküm” diyerek, ayakkabılarını çıkarıp geçer oturur. Yaş olarak büyükse odanın yukarısına oturur, küçükse aşağıya oturur. Odada bulunanlar hepsi teker teker “Aleyküm-Selam”dan sonra“Merhaba” derler. Veya “Cümleten merhaba” denir. Gençler her zaman aşağıda kapıya yakın otururlar. Büyükler su filan isteyince hemen su ikram ederler, hizmet ederler. İyice yaşı küçükler ağzı kara (Konuşulan mevzuları başka yerde anlatır) diye odaya kabul edilmez bile.... Odada oturulurken edep hiçbir zaman terkedilmez, derli toplu oturulur, diz çökerek veya bağdaş kurulur.”
 
Afyonkarahisar’a bağlı Sülümenli Beldesinde 62 oda var. Bunlardan 57 tanesi aktif olarak kullanılıyor. Sobaları yanıyor, misafirler ağırlanıyor, sohbetler ediliyor, eğlenceler düzenleniyor, özellikle kış gecelerinde güzel ve sohbet muhabbet dolu anlar yaşanıyor.

Eski Türklerdeki “Bey Otağları” geleneğinin Anadolu’daki devamı olarak görülmesi yanında Anadolu Selçuklular döneminde Ahi Evran tarafından kurulan “Ahilik ve Fütüvvet Teşkilatı” ile başladığı varsayılan ve daha ziyade Batı Anadolu’da yaygın olarak görülen köy odaları artık “Tarihi Kültürel Miras” konumunda.

Şükürler olsun ki, Afyonkarahisar’ımızın köylerinde bu gelenek hala yaşatılıyor, ancak internetin ve sosyal medyanın esir aldığı gençlerimizi de, köyün ve odanın mahdumu yaşlılarımızla birlikte köy odalarımızda sohbet, muhabbet ortamlarına daha fazla katmak için çaba göstermeliyiz. 

(Not: Fotoğraflar, Düzağaç Kasabasında bulunan köy odalarında Raif Durgut tarafından çekilmiştir. Kendisine teşekkür ederiz.)

İDRİS ÖZEK
Karahisar-i Sahib Dijital Dergi

Afyonkarahisar İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını