Özel PARKHAYAT Akşehir Hastanesi Kulak Burun Boğaz Uzmanı Op. Dr.Selçuk Sevinç Özellikle Çocuklarda Sık Görülen Bademcik, Geniz Eti ve Orta Kulak Enfeksiyonları İle İlgili Merak Ettiğimiz Soruları Yanıtladı.

Gözden kaçırmayın

Afyon'da bugün nöbetçi eczanelerAfyon'da bugün nöbetçi eczaneler

 

 

Çocuklar daha doğumdan birkaç gün sonra burun tıkanıklığı ve nefes alma zorluğu şikayetleri ile karşılaşırlar ve aileler KBB doktoru ile tanışmak zorunda kalırlar. Daha sonra özellikle kreşe- anaokuluna başlama döneminde çocuk kulak burun boğaz hastalıkları ile sıkıntı dolu günler haftalar maalesef çok sık yaşanmaktadır. Bağışıklık sisteminin en zayıf olduğu dönemde geçirilen ve sık tekrarlayan hastalıklar genelde viral nedenlerle oluşan üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Bunlara bağlı olarak genellikle adenoid vejetasyon – genizeti olarak adlandırılan ve burun arkasında yer alan dokuda büyümeler olmakta ve burun tıkanıklığı , uyurken ağız açık olması , zaman zaman olup geçen kulak ağrıları ve bu belirtiler birkaç ay devam ettiğinde oluşan işitme kayıpları ortaya çıkmaktadır. Eğer burun tıkanıklığı yıllarca devam ederse yüz şeklinde üst çene –damak yapısında bozulmalar ortaya çıkmaktadır. Çocuk doktorları tarafından takip edilen anaokulu çağı çocuklarında bu şikayetler olduğunda mutlaka bir KBB uzmanın da değerlendirmesine gereklilik vardır. Geniz eti büyümesi, burun tıkanıklığı ve sık sık nezle, burun akıntısı ve genellikle geçmeyen öksürük belirtileri verirken kulak boşluğunda sıvı birikimine de yol açabilir. Ve seröz otit ya da effüzyonlu otit adını verdiğimiz işitme kaybına yol açan hastalığa neden olabilir. Zamanında tanı konularak tedavi edilebilen bu durumda geç kalınması ventilasyon tüpü takılması ameliyatına da gereksinim doğurabilir. Geniz eti alınması ve tüp takılması ameliyatı, uzun süren ve tedaviye cevap vermeyen çocuklarda büyük bir rahatlama sağlamaktadır. Bağışıklık sisteminin gelişimi açısından gerekli olan bademciklerin de sık sık özellikle Beta hemolitik streptokok yada kısaca beta enfeksiyonlarına yol açması ve buna bağlı yüksek ateşle seyreden yutma güçlüğü, büyümüş bademciklere bağlı nefes alma zorluğu oluşması çocuklarda en sık görülen hastalıklardan bir başkasıdır. Beta enfeksiyonunun iyileşmesini takiben oluşabilecek kalp, böbrek ve eklem hastalığı risklerinin bulunması hastalığın önemini arttırmaktadır. Penisilin ile yeterli sürede tedaviye rağmen sık sık tekrarlayan bademciklerin ameliyatı da gerekebilir.

 

Bademcik (Tonsil) ve Bademciklerin alınması (Tonsillektomi)

 

Bademcikler (tonsiller) de geniz eti (adenoid) gibi lenf dokusu yapısındadırlar. Geniz eti burnun gerisinde, yumuşak damağın üstünde yer alırken, bademcikler küçük dilin her iki yanında yerleşmişlerdir. Bademciklerin yüzeyinde solunum ve ağız yolu ile alınan mikroplar ile alerjenleri toplayan ve kripta adı verilen 10- 30 adet çukur vardır.

 

Bademcikler solunum ve sindirim yolu ile giren mikrop ve alerjenleri kendi içinde toplayan ve bunlara karşı salgısal bağışıklık maddeleri üreten yapılardır. Bademciklerin bu aktif görevi 3- 4 yaşına dek devam eder. Genzi eti de aynı görevi yapmakla birlikte, 1-2 yaşından sonra bağışıklık sitemine önemli bir katkısı olmadığı düşünülmektedir.

 

Bademcik büyümesi ve sık iltihaplanması horlama, ağızdan soluma, yutmada zorluk, ortodontik bozukluklar, yüz gelişiminde bozukluklar ve konuşma bozuklukları gibi sorunlara yol açabilmektedir. Bademcik ve geniz eti büyümeleri üst solunum yolunu daraltacak boyuta ulaştığında horlama ve apne ile uykuda nefessiz kalma gibi ciddi sorunlar meydana gelebilir ve buna bağlı kalp yetmezliği (kor pulmonale) ortaya çıkabilir.

 

Sık geçirilen (tekrarlayan) ateşli bademcik iltihabı atakları: Klasik olarak son 3 yıl içerisinde her bir yılda en az 3, son iki yıl içerisinde her bir yılda en az 5, ve son bir yılda en az 7 kez tonsillit atağı geçirmiş olmak şeklinde tanımlanmıştır. Ancak Amerikan Otolarengoloji - Baş ve Boyun Cerrahisi Akademisi yılda 3 ve daha fazla sayıda tonsillit atağı varlığının bademciklerin alınması için yeterli olduğunu belirtmiştir.

 

Geniz eti (Adenoid)

 

Geniz eti, burunun gerisinde, geniz (nazofarenks) denilen bölgede yer alan bir lenf dokusu kümesidir. Geniz eti, bademcikler ve dil kökü bademcik dokusu ile birlikte bir koruyucu lenf halkası meydana getirir. Bu lenf dokuları, üst solunum ve sindirim yolları ile giren bakteri, virus ve alerjenlere karşı vücudun savunma mekanizmalarını oluştururlar. Geniz etinin hücresel özellikleri bademcikler ile aynıdır, ancak yapısı ondan farklıdır; bir kılıf ile çevrili olmadığı için karnıbahara benzer bir görünümdedir. Geniz eti doğumda vardır, daha sonra 8 yaşına dek, bademcikler ile birlikte giderek büyür. Geniz eti büyümesine bağlı şikayetler, en sık olarak 1. -2 yaşlarda ortaya çıkar.

 

Büyümüş bir geniz eti burun tıkanıklığı, sürekli ağızdan nefes alma ve yemek yerken burundan nefes alınamadığı için iştahsızlık gibi yakınmalara neden olur. Tıkayıcı olacak kadar büyümüş bir geniz eti uykuda nefes almayı güçleştirir, hatta uyku sırasında nefes almanın durmasına yol açabilir; bu nedenle de sağlıklı uyku düzenini bozar. Uyku düzeninin bozulması da idrar kaçırma, özellikle boyun bölgesinde terleme ve yatakta sık sık yer değiştirmeye neden olur. Geniz etinin girintili çıkıntılı bir yapısı olması nedeniyle, hastalık etkeni olan mikroplar içinde barınır. Bu nedenle, tıkayıcı olacak kadar büyük olmayan bir geniz eti bile, içerdiği mikroplar nedeniyle bir enfeksiyon odağı meydana getirerek, kulaklarda, burun ve sinüslerde tekrarlayan veya düzelmeyen iltihaplanmalara yol açabilir. Geniz eti odağında bulunan kronik enfeksiyon nedeniyle tekrarlayan sinüzit ve orta kulak enfeksiyonları, kulak zarında çökme ve orta kulakta sıvı toplanması ortaya çıkabilir.

 

Burundan yerleştirilen ince bir endoskop ile muayene edilerek, geniz etinin burun gerisindeki açıklığı ne kadar tıkadığı belirlenir ve bu değer % olarak ifade edilir. Bazen de röntgen tetkiki ile geniz etinini hava yolunu ne kadar tıkadığı incelenebilir.

 

Geniz etinin büyüyüp tıkayıcı hale gelmesi nedeniyle alınması gerekebilir: - Gece uykuda solunum durması (apne) önemli bir durumdur. Bebeklerde 20 saniye üzeri nefes durması durumu apne olarak kabul edilir. - Sürekli ağızdan nefes alma nedeniyle gelişen üst damak ve diş problemleri, ki bunlar üst çenenin yeterince gelişememesi nedeniyle alt çeneye göre daha arkada yerleşmesi ve bir kubbe şeklini alması ile dişlerde çarpıklıklar gibi ortodontik problemlerdir.

 

Tıkayıcı olmayan ancak bir enfeksiyon kaynağı olan geniz etinin ortadan kaldırılması nedeniyle de ameliyat gerekebilir. - Tekrarlayan ve ilaç tedavisi ile düzelmeyen orta kulak enfeksiyonları ve orta kulakta sıvı birikmesi durumunda geniz eti alınır. - Tekrarlayan sinüzit atakları ki, bunlar burun tıkanıklığı, burun ve geniz akıntısı, öksürük, ateş ve yüzde ağrı ile seyreden ataklardır; geniz etinin alınması gerekli kılabilir.

 

Orta kulak enfeksiyonları

 

Efüzyonlu otitis media (EOM) ise daha kronik bir orta kulak enfeksiyonudur. Östaki tübü fonksiyonlarındaki yetersizlik sonucu orta kulak havalanmasında bozukluk, kulak zarında içeri doğru çökme ve orta kulak boşluğunda sıvı birikmesi ile karakterizedir. Çocukluk çağında işitme kaybı, denge bozukluğu, dil ve lisan becerilerinde gecikme ve ilerleyerek kulak zarında deformasyon oluşturma gibi riskleri vardır. İlaç tedavisine yeterli yanıt alınamadığı durumlarda, kula zarına havalandırma (veya basınç eşitleme) amacı ile tüp (ventilasyon tüpü) takılması gerekebilir. Bu ameliyat sıklıkla geniz eti alınması (adenoidektomi) ve/veya bademciklerin alınması (tonsillektomi) ile birlikte uygulanır.Kulak zarına yerleştirilen ve milimetrik boyutlarda tedavi edici bir üründür. Genel anestezi altında mikroskop yardımıyla, kulak deliğinden uygulanır. Herhangi bir kesi olmaz, dikiş uygulanmaz. Genellikle seröz otit tanısı olan cocuklarda geniz eti şikayeti de birlikte seyrettiğinden bu operasyonlar birlikte aynı seansta yapılır.