Özel PARKHAYAT Akşehir Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Hicran Kanat Ocak ayı rahim ağzı kanseri farkındalık ayıdır! Smear testinizi yaptırdınız mı? sloganıyla hayat kurtarıcı farkındalık oluşturulmasına katkıda bulunarak aşağıdaki bilgileri verdi.

Rahim ağzı kanserleri, dünyada kadınlarda meme kanseri ve kalın bağırsak kanserinden sonra üçüncü sıklıkta görülürken ülkemizde onuncu sıradadır. Kadın genital kanserleri içinde 4. sıradadır. Dünya Kanser Veri Tabanı 2002 verilerine göre kadınlarda ölüme sebep olan yedinci kanser türü olduğu anlaşılmaktadır. Rahim ağzı kanseri nedeni tamamen aydınlatılmış ve önlenebilen tek kanserdir.

Rahim ağzı kanserini saptamanın birincil yolu smear testidir. Smear testi ile rahim ağzı kanseri oluşumu öncesi, rahim ağzında yaşanan değişikliklerin tanınması mümkün olmaktadır. Smear tekniği ile yapılan toplum taramaları sayesinde rahim ağzı kanserlerinin öncü lezyonları erken dönemde yakalanabilmekte ve uygun tedavi ile rahim ağzı kanseri gelişim riski ortadan kaldırılabilmektedir. Rahim ağzı kanserinin en önemli risk faktörü tabii ki smear kontrolü yaptırmamaktır. Ne yazık ki böyle etkili bir yöntem olmasına karşın ülkemizde bayanlarımızın çoğu bu yöntemi bilmemekte ya da ihmal etmektedirler. Kadınlarımızın senede bir günlerini kendilerine ayırıp sağlıklı bir yaşam için 10 dakikalık bir muayene ile alınan smear testini yaptırmaları oldukça önemlidir. Unutulmamalıdır ki erken tanı hayat kurtarır.

Rahim Ağzı Kanseri İçin Risk Faktörleri:

* Human Papilloma Virus (HPV) enfeksiyonu,

* Erken yaşta (16 yaştan önce) ilk cinsel ilişki,

* Birden fazla cinsel partner varlığı,

* Sigara içimi,

* Beslenme alışkanlığı, (meyve ve sebzeyi az tüketmek rahim ağzı kanseri riskini artırmaktadır)

* Yüksek doğurganlık sayısı,

* Düşük sosyoekonomik düzey,

* Özellikle 5 yıldan daha uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı.

Çalışmalar HPV infeksiyonu ile rahim ağzı kanseri arasında ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Bu virüsün 200’den fazla tipi vardır ve bunlardan 30’a yakınının kanserle ilişkili olduğu gösterilmiştir. Tip 6 ve 11 rahim ağzında siğil benzeri lezyonlara neden olur. Tip 16 ve 18 ise daha çok rahim ağzı kanseri ile ilişkilidir. HPV enfeksiyonları oldukça yaygındır. HPV enfeksiyonları birden fazla cinsel eşi olanlar, erken yaşta cinsel aktiviteye başlayanlar ve cinsel temas yolu ile bulaşan diğer enfeksiyonları taşıyanlarda daha sık görülür. HPV enfeksiyonlarının çoğunluğu belirtilere veya hastalığa neden olmaz ve kendiliğinden düzelir. Bununla birlikte, belirli HPV tipleri (çoğunlukla Tip 16 ve 18) ile devam eden enfeksiyon, kanser öncesi lezyonlara neden olabilir. Tedavi edilmezse, bu lezyonlar rahim ağzı kanserine ilerleyebilir, ancak bu ilerleme genellikle uzun yıllar almaktadır.

Rahim Ağzı Kanseri Belirtileri:

Rahim ağzı kanseri erken evrelerinde herhangi bir belirti göstermeyebilir. En ileri aşamalara kadar basit bir akıntı dışında hiçbir belirti vermeyebilir. Rahim ağzı kanserinin belirtileri, ancak kanser ileri bir aşamaya gelindiğinde ortaya çıkma eğilimindedir. Tesadüfen yapılan bir smear incelemesiyle bu durum ortaya çıkarılabilir. Bu bulguları beklemeden düzenli doktor kontrolüne gitmek önemlidir.

Rahim ağzı kanserinde aşağıdaki belirtiler görülebilir:

* Düzensiz, mens (adet) dönemleri arasında veya cinsel ilişkiden sonrasında anormal vajinal kanama,

* Cinsel ilişki sırasında ağrı,

* Sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı,

* Yorgunluk, kilo kaybı, iştah kaybı,

*Vajinal rahatsızlık veya kokulu akıntı,

* Tek bir bacakta şişkinlik,

* İdrar yaparken ağrı.

Tanı:

Tarama ve erken teşhis ile tam tedavisi mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde kanserden ölüm nedenleri arasında çok geride yer almaktadır. Rahim ağzı kanser taramasını düzenli yaptıran bir kadının rahim ağzı kanserinden ölmeyeceğini söylemek mümkündür. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) rahim ağzı kanserinin bütün ülkelerde ülke çapında taranmasını önermektedir.

Bugün rahim ağzı kanserinin %99.9’una HPV (Human Papilloma Virus) enfeksiyonunun yol açtığı bilinmektedir. HPV’nin tespiti erken dönemde rahim ağzındaki kanser öncüsü değişikliklere işaret etmekte ve kanser teşhisini kolaylaştırmaktadır. Günümüzde HPV testleri rahim ağzı kanseri taramasında yer almaktadır. Ülkemizde ulusal kanser tarama standartlarına göre 30-65 yaş grubundaki her kadın HPV testi ile taranmakta, pozitif çıkan olgular Pap smear ile tekrar değerlendirilmektedir.

Pap smear testi dökülen rahim ağzı hücrelerin toplanıp incelenmesi esasına dayanan bir testtir. HPV testi ve smear alınması son derece basit ve ağrısız işlemlerdir.

Smear testi kimlere yapılmalıdır ?

Cinsel olarak aktif olan ve 21 yaşın üzerindeki her kadın yılda bir defa jinekolojik muayene olmalı ve smear testi yaptırmalıdır. Smear alınmasının amacı, hiçbir şikayeti olmasa bile, bir kadında daha sonra rahim ağzı kanserine dönüşebilecek bir problemi erkenden saptamak ve tedavi ederek kansere dönüşümünü engellemektir.

Smear testi hangi sıklıkta yapılmalıdır?

Cinsel aktivitesi başlayan her kadına düzenli olarak 30 yaşından önce her yıl, 30 yaşından sonra ise ardarda 3 normal sonuç olması koşulu ile 2 - 3 yılda bir smear testi yapılması önerilmektedir. 30 yaşından büyük kadınların smear ile beraber HPV testi yaptırmaları da önerilir. Bu şekilde yapılan taramanın daha etkin olduğu sonucuna varılmıştır. Riskli hasta grubunda ise 6 ayda bir smear alınması önerilmektedir.

Smear testi ne zaman yapılmalıdır?

Smear için en uygun zaman adet kanaması tamamen bittikten sonraki günlerdir, ideali ise siklusun ortalarıdır. Doğum sonrası en az 6-8 haftalık süre boyunca tarama amacıyla smear almaktan kaçınılmalıdır, çünkü bu dönemdeki reaktif inflamatuvar değişiklikler nedeniyle preparatların kalitesi düşüktür.

Smear takibi ne zaman sonlandırılmalıdır?

Daha önce düzenli smear yaptırmış olmak koşulu ile yüksek riskli bulguları olmayanlar 65 yaşından sonra tarama yaptırmayabilirler.

Smear testi gebelikte uygulanabilir mi?

En uygunu gebelik planlandığında jinekoloji uzmanına başvurulması ve bu esnada rutin jinekolojik muayenede smear alınmasıdır. Bunun mümkün olmadığı durumlarda gebeliğin erken dönemlerinde veya şüpheli bir durum olduğunda (aşırı akıntı, ilişki sonrası kanamanın başka bir nedene bağlanamaması gibi) gebeliğin herhangi bir döneminde alınabilir ve bu incelemenin düşük veya erken doğuma yol açması beklenmez.

Pap smear testinden önce hastaların dikkat etmesi gereken durumlar:

*Pap smear testinden önce vajina sabun veya benzeri kimyasal maddelerle yıkanmamalıdır,

*Kullanılıyorsa vajinal ovül veya kremlerin kullanımı bırakılmalıdır,

*İşlemden 1 gün önce cinsel ilişkiye girilmemelidir,

*Mümkünse adet dönemlerinde smear alınmamalıdır.

Rahim ağzı kanserinden korunma:

Cinsel temas yolu ile geçen enfeksiyonlar rahim ağzı kanseri riskini arttırmaktadır. Bu anlamda rahim ağzı kanserinden korunmada en önemli basamak tek eşliliktir.

Günümüzde HPV’nin en çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve koruyuculuğu yüksek olan aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü rahim ağzı kanserine karşı 9-13 yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını önermektedir. Güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim, sigara kullanmamak, Sebze ve meyvelerden zengin sağlıklı beslenmek rahim ağzı kanserinden korunmak için diğer dikkat edilmesi gerekekenlerdir.

Rahim Ağzı Kanser Neden Önemli?

* Rahim ağzı kanseri önlenebilen bir hastalıktır,

* Rahim ağzı kanseri erken teşhis edildiğinde %100 tedavi edilebilir,

* Rahim ağzı kanserinden ölüm tamamen engellenebilir,

* Düzenli rahim ağzı kanseri taramadan geçen bir kadının rahim ağzı kanserinden ölmeyeceği söylenebilir.