Darbe girişiminde yaşanan kaosun ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, MGK toplantısında alınan Olağanüstü Hal kararını açıkladı. Peki anayasada OHAL nasıl tarif ediliyor?

Gözden kaçırmayın

Afyonlu asker, trafik kazasında vefat ettiAfyonlu asker, trafik kazasında vefat etti

Darbe girişiminde yaşanan kaosun ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, MGK
toplantısında alınan Olağanüstü Hal kararını açıkladı. Peki anayasada OHAL nasıl
tarif ediliyor?
Türkiye'nin 15 Temmuz 2016'da yaşadığı darbe girişiminin ardından ülke
genelinde tepkiler gelmeye devam ediyor. Bu konuda sert açıklamalar yapan
Cumhurbaşkanı Erdoğan, daha önce sinyalini verdiği önemli kararı MGK ve Bakanlar
Kurulu'nun ardından açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan 3 ay süreyle OHAL kararının
alındığını ifade etti. Peki OHAL nedir? İşte mevzuata göre OHAL kanunu...
OHAL NEDİR?
Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla ilan edilen
bu kanunun amacı; Tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik
bunalım, Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve
hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi
belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi
şekilde bozulması, Durumlarında olağanüstü hal ilan edilmesi ve usulleriyle
olağanüstü hallerde uygulanacak hükümleri belirlemektir.
Vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile
olağanüstü hallerin her türü için ayrı ayrı geçerli olmak üzere, temel hak ve
hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya nasıl durdurulacağına, halin gerektirdiği
tedbirlerin
nasıl ve ne suretle alınacağına, kamu hizmeti görevlilerine ne gibi yetkiler
verileceğine, görevlilerin durumlarında ne gibi değişiklikler yapılacağına ve
olağanüstü yönetim usullerine ilişkin hükümleri kapsar.
OHAL NE KADAR SÜRE İLAN EDİLEBİLİR?
Yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde altı ayı geçmemek
üzere olağanüstü hal ilan edebilir.
Olağanüstü hal kararı Resmi Gazete'de yayımlanır ve hemen Türkiye Büyük
Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise
derhal toplantıya çağrılır. Meclis, olağanüstü hal süresini değiştirebilir.
Bakanlar Kurulunun istemi üzerine, her defasında dört ayı geçmemek üzere, süreyi
uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir.
Bakanlar Kurulu, olağanüstü halin bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendi
gereğince ilanından sonra; süreyi uzatmaya, kapsamını değiştirmeye veya
olağanüstü hali kaldırmaya ilişkin hususlarda da karar almadan önce Milli
Güvenlik Kurulunun görüşünü alır.
Olağanüstü hal kararının hangi sebeplerle alındığı, bölgesi ve süresi,
Türkiye radyo ve televizyonuyla ve Bakanlar Kurulunca gerekli görülen hallerde
diğer araçlarla ilan edilir.
Olağanüstü hal süresince, Cumhurbaşkanının başkanlığında toplanan Bakanlar
Kurulu, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda Anayasanın 91 inci
maddesindeki kısıtlamalara ve usule bağlı olmaksızın, kanun hükmünde
kararnamemeler çıkarabilir. Bu kararnameler Resmi Gazete'de yayımlanır ve aynı
gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur.
ALINACAK OHAL TEDBİR VE YAPTIRIMLARI
Olağanüstü hal ilanında; genel güvenlik, asayiş ve kamu düzenini korumak,
şiddet olaylarının yaygınlaşmasını önlemek amacıyla 9 uncu maddede öngörülen
tedbirlere ek olarak aşağıdaki tedbirler de alınabilir:
a) Sokağa çıkmayı sınırlamak veya yasaklamak,
b) Belli yerlerde veya belli saatlerde kişilerin dolaşmalarını ve
toplanmalarını, araçların seyirlerini yasaklamak,
c) Kişilerin; üstünü, araçlarını, eşyalarını aratmak ve bulunacak suç eşyası
ve delil niteliğinde olanlarına el koymak,
d) Olağanüstü hal ilan edilen bölge sakinleri ile bu bölgeye hariçten girecek
kişiler için kimlik belirleyici belge taşıma mecburiyeti koymak,
e) Gazete, dergi, broşür, kitap, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin
basılmasını, çoğaltılmasını, yayımlanmasını ve dağıtılmasını, bunlardan
olağanüstü hal bölgesi dışında basılmış veya çoğaltılmış olanların bölgeye
sokulmasını ve
dağıtılmasını yasaklamak veya izne bağlamak; basılması ve neşri yasaklanan
kitap, dergi, gazete, broşür, afiş ve benzeri matbuayı toplatmak,
f) Söz, yazı, resmi, film, plak, ses ve görüntü bantlarını ve sesle yapılan
her türlü yayımı denetlemek, gerektiğinde kayıtlamak veya yasaklamak,
g) Hassasiyet taşıyan kamuya veya kişilere ait kuruluşlara ve bankalara,
kendi iç güvenliklerini sağlamak için özel koruma tedbirleri aldırmak veya
bunların artırılmasını istemek,
h) Her nevi sahne oyunlarını ve gösterilen filmleri denetlemek, gerektiğinde
durdurmak veya yasaklamak, i) Ruhsatlı da olsa her nevi silah ve mermilerin
taşınmasını veya naklini yasaklamak, j) Her türlü cephaneler, bombalar, tahrip
maddeleri, patlayıcı maddeler, radyoaktif maddeler veya yakıcı, aşındırıcı,
yaralayıcı eczalar veya diğer her türlü zehirler ve boğucu gazlar veya benzeri
maddelerin bulundurulmasını, hazırlanmasını, yapılmasını veya naklini izne
bağlamak veya yasaklamak ve bunlar ile bunların hazırlanmasına veya yapılmasına
yarayan eşya, alet veya araçların teslimini istemek veya toplatmak,
k) Kamu düzeni veya kamu güvenini bozabileceği kanısını uyandıran kişi ve
toplulukların bölgeye girişini yasaklamak, bölge dışına çıkarmak veya bölge
içerisinde belirli yerlere girmesini veya yerleşmesini yasaklamak,
l) Bölge dahilinde güvenliklerinin sağlanması gerekli görülen tesis veya
teşekküllerin bulunduğu alanlara giriş ve çıkışı düzenlemek, kayıtlamak veya
yasaklamak,
m) Kapalı ve açık yerlerde yapılacak toplantı ve gösteri yürüyüşlerini
yasaklamak, ertelemek, izne bağlamak veya toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin
yapılacağı yer ve zamanı tayin, tespit ve tahsis etmek, izne bağladığı her türlü
toplantıyı izletmek, gözetim altında tutmak veya gerekiyorsa dağıtmak,
n) İşçinin isteği, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller, sağlık
sebepleri, normal emeklilik ve belirli süresinin bitişi nedeniyle hizmet aktinin
sona ermesi veya feshi dışında kalan hallerde işçi çıkartmalarını işverenin de
durumunu dikkate alarak üç aylık bir süreyi aşmamak kaydıyla izne bağlamak veya
ertelemek,
o) Dernek faaliyetlerini; her dernek hakkında ayrı karar almak ve üç ayı
geçmemek kaydıyla durdurmak,
SIKIYÖNETİM NE DEMEK?
Sıkıyönetim, olağanüstü halin ilânını gerektiren sebeplerden daha vahim
sebeplerle ilân olunan, geçici olarak temel hak ve hürriyetlerin kısmen veya
tamamen durdurulmasına veya Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler
alınmasına imkân tanıyan ve kolluk yetkilerinin askerî makamlara geçmesi
sonucunu doğuran bir olağanüstü yönetim usûlüdür.
Sıkıyönetim ilânı işlemi, olağanüstü hal ilânı işlemi gibi, hukukî biçim
olarak bir “Bakanlar Kurulu kararı” şeklinde ortaya çıkar. O nedenle,
sıkıyönetim ilânı kararı da tüm Bakanlar Kurulu kararlarının tâbi olduğu usûle
tâbidir. Bakanlar Kurulu kararları bir kolektif işlemdir. Sıkıyönetim ilân
kararı, Cumhurbaşkanının, Başbakanın ve istisnasız bütün bakanların iradelerini
aynı anda ve aynı yönde açıklamaları ile oluşur. Dolayısıyla olağanüstü hal ilân
kararında Cumhurbaşkanı, Başbakan ve bütün bakanların imzaları olmalıdır.
Sıkıyönetim ilân kararı Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük
Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün
127’nci maddesine göre, sıkıyönetim ilân kararı Başbakanlık tezkeresi ile
Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Görüşme sırasında siyasî parti
grupları siyasî parti grupları veya en az yirmi milletvekillerinin imzası ile
sıkıyönetim süresinin kısaltılması veya uzatılması hakkında önerge verebilir.
Oylamadan önce önerge sahibi beş dakikayı geçmemek üzere söz alabilir.
Sıkıyönetim gerektiren sebepler ise şu şekildedir;
a) Anayasanın tanıdığı hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri
ortadan kaldırmaya yönelen ve olağanüstü hal ilânını gerektiren hallerden daha
vahim şiddet hareketlerinin yaygınlaşması,
b) Savaş hali veya savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi,
c) Ayaklanma olması,
d) Vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın,
e) Ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren
şiddet hareketlerinin yaygınlaşması.

OLAĞANÜSTÜ HAL NE ANLAMA GELİYOR?
MGK ve Bakanlar Kurulu toplantısı ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, tüm ülkede
3 ay süreyle OHAL ilan edildiğini açıkladı. Peki OHAL ne anlama geliyor.
Habertürk TV ekranlarında yayınlanan Karşık Görüş programına bağlanan Hukuk
Professörü Adem Sözüer, "OHAL ne anlam taşıyor?" sorusuna cevap verdi.
Sözüer: "Türkiye'nin olağanüstü hal ilan etmek için başka nedenleri vardı.
Güneydoğu'daki terör saldırıları ve IŞID saldırıları nedeniyle. Ama Türkiye tüm
bu saldırıları normal rejimle karşılamaya çalıştı. Bugün dünyada eşine az
rastlanır şekilde "darbeci terör" saldırısına uğradı. Bunlar karşısında mecburen
olağanüstü hak ilan edildi. OHAL anayasada da yazılı bazı olağanüstü tedbirleri
gerektiriyor. Şunu belirtmek için OHAL rejimi demek, kuralsızlık demek değildir.
Hepsi OHAL kanunda yazılıdır. Tabiki bazı konulardaki sınırlamalar daha fazla
olacaktır. OHAL sadece bize özgü birşey değildir. Mesela Fransa'da yapılan terör
saldırıları sonrası OHAL ilan edilmiştir. Birçok ülkede ilan edilmiştir. Bizim
hayatımıza etkisi ise, insanların bazı yerleşimleri yasaklanabilir,
eğitim-öğretim kurumlarında öğrenime ara vermek, birçok iş yerinde gazinolarda
vs. açılma kapatma saatlerini belirlemek, bunlar dışında aramalar yapılması,
aramalar yapılması, çeşitli yükümlülükler getirilmesi, ihtiyaç maddelerinin
düzenlenmesi gibi durumlar olabilir. Karadeniz hava trafik düzeninde kendine
özgü kurallar almak gibi çok çeşitli haller var. Özellikle şiddet hareketlerinde
alınacak tedbirler var. Örneğin sokağa çıkmayı yasaklamak en önemli tedbirlerden
biri. Belli yerlerde veya belli saatlerde kişilerin dolaşmasını, toplanmalarını
yasaklamak, üst ve eşya arama konusunda hakim kararı gerekiyordu fakat artık
hakim kararı olmadan bir takım arama ve kontrol noktaları kullanılacak. Basın
konusunda da bazı kısıtlamalar getirilecek. OHAL bölgesinde bazı şeylerin
yayınlanması, basılması yasaklanabilecek. Bunlar izne tabi olacak. Gördüğünüz
gibi birçok sınırlamalar getirilecek."